Dlaczego polscy producenci powinni zainteresować się czerwonym dębem amerykańskim?

Dlaczego polscy producenci powinni zainteresować się czerwonym dębem amerykańskim?

Za drewnem czerwonego dębu amerykańskiego przemawia m.in. jego cena, która jest znacznie niższa od dębu europejskiego.

Średnie ceny tarcicy obrzynanej z drewna dębu amerykańskiego wynoszą obecnie pomiędzy 500 a 800 dol. za 1 m3 (w zależności od klasy materiału), co jest kwotą znacznie niższą niż w przypadku powszechnie wykorzystywanego w Polsce i bardzo drogiego dębu europejskiego (nawet po doliczeniu kosztów transportu z USA). Skąd wynika taka duża, aktualna różnica cenowa pomiędzy tymi gatunkami?
Jak podaje Stowarzyszenie Handlowe Amerykańskiego Przemysłu Drewna Liściastego (AHEC), niezwykle atrakcyjna dla Europejczyków cena drewna czerwonego dębu amerykańskiego i jego duża dostępność są spowodowane negatywnymi zmianami w handlu światowym, a przede wszystkim wynikają z faktu, że Chiny, w wyniku trwających napięć handlowych z USA, nałożyły w ubiegłym roku 10-proc. cło na import amerykańskich gatunków drewna liściastego. Eksport drewna z USA do Chin bardzo więc zmalał, a drewna czerwonego dębu amerykańskiego jest w Stanach Zjednoczonych pod dostatkiem. Najszybszą drogą jego kupna jest bezpośredni kontakt z licznymi tartakami znajdującymi się na wschodnim wybrzeżu USA. Pełen wykaz firm znajduje się pod linkiem: www.ahec.org/members
Średni czas realizacji zamówień to ok. 4-6 tygodni. Ale warto też zaznaczyć, że wiele firm w Polsce sprowadza czerwony dąb amerykański i inne gatunki amerykańskie od dystrybutorów w Europie. Czerwony dąb amerykański jest w ciągłej sprzedaży w postaci tarcicy i forniru, w szerokim asortymencie klas i rozmiarów. Grubsze elementy – 10/4” (63,5 mm) i 12/4” (76,2 mm) – można pozyskiwać w stosunkowo małych ilościach od wyspecjalizowanych dostawców, przy czym sortymenty 4/4” (25,4 mm) do 8/4” (50,8 mm) są powszechnie dostępne.

Doskonałe właściwości mechaniczne i obróbcze
Czerwony dąb jest gatunkiem o kluczowym znaczeniu na wielu rynkach eksportowych. Jest wykorzystywany przede wszystkim do produkcji mebli, podłóg, drzwi, architektonicznych elementów stolarskich, profili i szafek kuchennych. Stosuje się go również w wybranych zastosowaniach w branży budowlanej.
Gatunek ten ma doskonałe ogólne właściwości związane z wytrzymałością w stosunku do masy. Drewno jest twarde i ciężkie, o umiarkowanej sztywności i wytrzymałości na zginanie i wysokiej wytrzymałości na ściskanie. Jego średnia gęstość wynosi 705
kg/m3, średni skurcz objętości – 6,6 proc., wytrzymałość materiału na zginanie – 98,599 MPa, moduł sprężystości podłużnej – 12,549 MPa, wytrzymałość na ściskanie (równoległe do włókien) – 46,610 MPa, a twardość – 5,738 N.
Drewno tego gatunku jest podatne na klejenie, barwienie i polerowanie, gwarantując wysokojakościowe wykończenie. Jako drewno o porowatej fakturze, łatwo wchłania wszelkie powłoki i substancje konserwacyjne. Ponieważ jest twarde i stabilne po wyschnięciu oraz łatwe do wykończenia i bejcowania, idealnie nadaje się do produkcji mebli, m.in. krzeseł giętych i podłóg. Można je zmatowić amoniakiem, aby stało się ciemniejsze, opalić, aby ujawnić jego fakturę, pokryć olejem lub bejcą, aby podkreślić lub zmienić barwę. Jako gatunek drewna twardego, stabilnego wymiarowo po wyschnięciu i łatwego w polerowaniu i barwieniu, doskonale sprawdza się w produkcji mebli i podłóg. Czerwony dąb uznaje się za gatunek szczególnie odnawialny, zarówno w produkcji na rynek krajowy, jak i na eksport.
– Porowatość czerwonego dębu jest większa niż białej odmiany tego gatunku, więc nie nadaje się on do produkcji beczek – zaznacza David Venables, dyrektor AHEC na Europę. – Z kolei znakomicie poddaje się on obróbce, jeszcze łatwiej jest go pomalować, cechuje się wysokim poziomem giętkości, a poza tym wręcz doskonale sprawdza się w zastosowaniach zewnętrznych po odpowiedniej modyfikacji. Ma też świetne właściwości wytrzymałościowe, na poziomie D40 według Eurocode 5, podczas gdy dąb europejski został zaklasyfikowany do wartości D30. Z powodzeniem można użyć czerwonego dębu amerykańskiego jako zamiennika na przykład dla meranti, z uwagi na podobną gęstość, przenikalność cieplną i jednolitość.

Idealny do modyfikacji termicznej
AHEC podkreśla szczególnie dużą przydatność tego gatunku do modyfikacji termicznej drewna. Jest też niezmiernie podatny na zginanie po obróbce termicznej.
– Poddając ten gatunek modyfikacji termicznej, uzyskujemy jeszcze większą trwałość, a jednocześnie atrakcyjny ciemny odcień drewna – mówi David Venables. – Po tym zabiegu struktura materiału i jego właściwości techniczne sprawiają, że może stać się naturalnym zamiennikiem dla amerykańskiego jesionu, zwłaszcza w sytuacji, gdyby podaż tego drugiego miała ulec zmniejszeniu, z uwagi na straty wywołane działaniem opiętka jesionowego.
Na rynku pojawia się także trend stosowania malowanego dębu, używanego następnie jako fronty szafek kuchennych, co powinno być sygnałem dla wszystkich zainteresowanych, aby wybierać w tym celu czerwony dąb amerykański.

Mity i uprzedzenia
Dlaczego – pomimo właściwości zbliżonych do drewna europejskiego, a nawet je przewyższających, oraz atrakcyjnej ceny – w Polsce zainteresowanie drewnem czerwonego dębu amerykańskiego jest wciąż tak małe?
– Tradycyjnie konsumenci kierują się w swoich wyborach tym, co jest im znane, dlatego Europejczycy mają taką słabość do dębu europejskiego – komentuje David Venables. – Przez dekady czerwony dąb amerykański był w Europie przedmiotem licznych uprzedzeń, głównie ze względu na jego nazwę i kolor, a także wyobrażenia z tym związane. Istotną rolę odgrywają również mody i trendy na rynku. Wreszcie, powszechne jest również błędne przekonanie, że wszystkie gatunki drewna liściastego są trudno dostępne, czemu przeczą dane z wielu lat monitorowania tempa wzrostu i wycinki czerwonego dębu.
Aktualnie dostępne są interaktywne mapy lasów amerykańskich (link: www.americanhardwood.org/pl), które pokazują stan zadrzewienia poszczególnych gatunków w stanach i okręgach USA.
Mylne jest także założenie, że drewno czerwonego dębu amerykańskiego, na co mogłaby wskazywać jego nazwa, ma kolor czerwony.
– Nazwa tego gatunku drzewa nawiązuje do koloru jego liści jesienią, a nie do koloru drewna – podkreśla David Venables. – Ogromna różnorodność warunków terenowych, w których rośnie dąb czerwony, przekłada się na różnorodność odcieni drewna, od jasnobrązowego do różowobrązowego. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku innych gatunków, co uzależnione jest od miejsca i sposobu ich uprawy.
Biel czerwonego dębu ma zazwyczaj barwę jasnobrązową, a twardziel często – lecz nie zawsze – różowawą po czerwonawobrązową. Kolorystyka bielu i twardzieli jest zdecydowanie zróżnicowana. Drewno czerwonego dębu ma zazwyczaj prostowłóknisty rysunek usłojenia i szorstką fakturę.
Drewno czerwonego dębu charakteryzuje się w rysunku wyrazistymi promieniami rdzeniowymi; jest to cecha wszystkich drzew przynależnych do rodzaju dębów
(Quercus) – w przypadku czerwonego dębu usłojenie jest mniej wyraźne
niż u białego dębu.


Pierwszy projekt w Polsce
AHEC od lat prowadzi liczne projekty promujące amerykańskie gatunki drewna w wielu krajach, ale dopiero kilka miesięcy temu zainaugurował takie przedsięwzięcie w Polsce. Obecnie realizowany projekt, z doświadczonym i utytułowanym polskim projektantem mebli Tomkiem Rygalikiem (Studio Rygalik), ma na celu pokazanie projektantom i producentom mebli, że drewno czerwonego dębu amerykańskiego to znakomity materiał do pracy stolarskiej, a jednocześnie bardzo zrównoważony surowiec.
Efektem współpracy będzie projekt i wykonanie krzesła z amerykańskiego dębu czerwonego.
Tomek Rygalik odpowiedzialny jest za projekt wzorniczo-konstrukcyjny, natomiast prototyp wykonuje marka Swallow’s Tail Furniture (polskie studio produkcji i projektowania mebli).
– Do projektu wybrałem krzesło, ponieważ to najbardziej bliski człowiekowi mebel, który od setek lat towarzyszy nam w codziennym życiu – mówi Tomek Rygalik. – W historii wzornictwa krzesło było często nośnikiem idei danej epoki – obecnie jest to potrzeba refleksji nad naszym wpływem na planetę. To konkretne krzesło ma oddać ducha czasu i propagować współczesny, odpowiedzialny sposób myślenia. Z kolei amerykański dąb czerwony oferuje ogromną różnorodność usłojenia i odcieni, która jest uzależniona od miejsca jego pochodzenia – to stało się punktem wyjścia do mojej koncepcji. Proste, różnorodne deski stały się dla mnie inspiracją.
– To jest bardzo dobre drewno do codziennej pracy stolarskiej – komentuje Magda Hubka ze Swallow’s Tail Furniture. – W każdego rodzaju obróbce sprawdza się idealnie. Właściwie nie zaobserwowaliśmy żadnych znaczących różnic pomiędzy innymi gatunkami liściastymi, z którymi codziennie pracujemy. Możemy śmiało powiedzieć po pracy w naszym zakładzie, od pierwszej deski poprzez obróbkę, klejenie, wykańczanie, że ten gatunek drewna został przez nas oswojony.

Klasyfikacja drewna amerykańskiego
Dla importerów tego gatunku ważne jest zapoznanie się przed zakupem z zasadami klasyfikacji drewna w USA. Tarcicę gatunków liściastych klasyfikuje się zazwyczaj na podstawie wielkości i liczby elementów możliwych do uzyskania z deski po jej pocięciu, a następnie wykorzystywanych w produkcji wyrobów z drewna liściastego. Zasady klasyfikacji NHLA (National Hardwood Lumber Association – Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Drewna Liściastego) opracowano z myślą o branży meblarskiej i uzyskaniu wymiernego udziału czystych i wolnych od wad elementów drewnianych w każdym z sortymentów. Klasy wyższe – FAS, FAS-One-Face (FAS/1F) oraz Selects – zapewniają użytkownikowi możliwość korzystania z elementów długich i wolnych od wad. Klasy niższe (Common) są przeznaczone do cięcia na krótsze elementy czyste. Klasy wyższe wykorzystuje się do produkcji długich i czystych elementów stolarskich – ościeżnic i obrzeży, wnętrzarskich detali architektonicznych oraz mebli wymagających znacznych ilości komponentów długich i szerokich.
Niższe klasy drewna – głównie Number 1 Common (No. 1C) i Number 2A Common (No. 2AC) – znajdują zastosowanie w produkcji szafek kuchennych, większości elementów meblarskich oraz desek i listew przypodłogowych. Warto podkreślić, że jakość elementów klas Common po przycięciu będzie odpowiadała jakości drewna klas wyższych; jedyną różnicą będzie wielkość (szerokość i/lub długość) elementów. Nazwa sortymentu określa procentowy udział czystego drewna w desce, nie zaś jej wygląd ogólny. Czerwony dąb amerykański dostępny jest w klasach FAS, 1C, 2AC.


W okresie 50 minionych lat całkowity roczny przyrost drewna liściastego w USA zawsze przewyższał wycinkę, co pozwoliło na zwiększenie drzewostanu liściastego o ponad 90 proc. Co ciekawe, drzewa w USA nie rosną w rzędach, ponieważ w zdecydowanej większości nie są sadzone ręką człowieka – w rozsiewie pomaga im głównie natura. Wycinka prowadzona jest w taki sposób, aby wybrać najlepsze okazy, a jednocześnie zapewnić odpowiednie warunki dla życia dzikich zwierząt oraz różnorodności biologicznej. Selektywny wyrąb wpuszcza do gęstwiny leśnej światło dzienne, które zapewnia możliwość wzrostu pozostawionym w lesie zdrowym, młodszym drzewom. Czerwony dąb amerykański występuje wyłącznie w lasach rosnących naturalnie i niemal wyłącznie na terenie Ameryki Północnej, chociaż bywa sadzony i na innych kontynentach. Jako przedstawiciela największej grupy gatunkowej, jego populacja jest liczniejsza od białego dębu amerykańskiego. Jest to gatunek powszechnie spotykany we wschodniej części Stanów Zjednoczonych, w lasach liściastych o mieszanym składzie gatunkowym. Drzewa osiągają znaczną wysokość – nawet do 20 m. Z Analizy Inwentaryzacji Lasów (U.S. Forest Service Inventory and Analysis – FIA) wynika, że drzewostan czerwonego dębu amerykańskiego obejmuje 2,48 mld m3 – 18,7 proc. drzewostanu gatunków liściastych w Stanach Zjednoczonych ogółem. Naturalny roczny przyrost czerwonego dębu wynosi 55,2 mln m3; natomiast rocznie wycina się go 33,9 mln m3. Przyrost netto (z uwzględnieniem wyrębu) wzrasta o 21,3 mln m3 rocznie. Tempo odradzania się drzewostanu jest obliczane na podstawie całkowitego rocznego przyrostu określonego gatunku amerykańskiego drewna liściastego, obliczonego przez Amerykańską Agencję ds. Lasów. Z 2 m3 kłód można wyprodukować 1 m3 tarcicy.


~Artykuł sponsorowany