Wraz z początkiem roku w Rosji wprowadzono całkowity zakaz eksportu nieprzetworzonego drewna oraz zwiększono stawki cła na eksport tarcicy.
Wzrostowi krajowej produkcji drzewnej o wartości dodanej oraz podaży tarcicy na rynku wewnętrznym, a także powstrzymaniu masowego i nielegalnego wyrębu tajgi ma służyć wprowadzony 1 stycznia 2022 r. całkowity zakaz wywozu z Rosji drewna nieobrobionego oraz zgrubnie obrobionego z gatunków iglastych i wartościowych gatunków liściastych.
Cło eksportowe na tarcicę
Decyzję tę administracja Władimira Putina zapowiadała już w zeszłym roku, kiedy 21 maja zostało podpisane przez premiera Rosji Michaiła Miszustina rozporządzenie obowiązujące tymczasowo do 31 grudnia 2021 r. i nakładające cło eksportowe na tarcicę.
Od 1 lipca 2021 r. wprowadzono bowiem nowe cła na eksport drewna o wilgotności przekraczającej 22 proc. Ustanowiona granica wilgotności pozwala oddzielić „słabo przetworzone drewno” od produktów wyższej jakości, które przeszły właściwy proces suszenia komorowego i które są sprzedawane po znacznie wyższych cenach.
W przypadku drzew iglastych i dębu stawka celna wyniosła 10 proc., ale nie mniej niż odpowiednio 13 i 15 euro za m3. Wcześniej cła nie były nakładane na te kategorie. Wielkość ceł eksportowych na buk i jesion również wyniosła 10 proc., ale nie mniej niż 50 euro za m3. Wcześniej było to – odpowiednio 10 i 12 euro.
Z dniem 1 stycznia 2022 r. wielkość tych tymczasowo ustalonych stawek celnych uległa zmianie. I tak, dla tarcicy iglastej wynosi ona 200 euro/m3, dla tarcicy dębowej 370 euro/m3, dla tarcicy bukowej 250 euro/m3, a dla tarcicy jesionowej 300 euro/m3.
Wzmocnić produkcję wyrobów wysokoprzetworzonych
Według szefa rosyjskiej państwowej organizacji ewidencji leśnictwa „Roslesinforg” wprowadzenie cła eksportowego jest jednym z kroków w kierunku „radykalnej zmiany” w całym rosyjskim sektorze drzewno-leśnym. Zmiana ta została przewidziana w przyjętej w 2021 r. Strategii Rozwoju Kompleksu Leśnego do 2030 r. Głównym jej celem jest zachowanie równowagi interesów przemysłu przetwórstwa drewna i leśnictwa. Strategia mówi, że konieczne jest stymulowanie „głębokiego przetwórstwa” w kraju, aby przejść od modelu surowców leśnych zorientowanych na eksport do modelu wytwarzania produktów o wysokiej wartości dodanej.
Nowa Strategia Rozwoju Kompleksu Leśnego, zatwierdzona 11 lutego 2021 r. przez rosyjski rząd, zakłada, że do 2030 r. łączny wkład przemysłu w rosyjską gospodarkę podwoi się. Przewiduje ona, że wzrost ten zostanie osiągnięty poprzez cyfryzację przemysłu, zwiększenie wydajności i tempa zalesień, a także tworzenie szkółek leśnych, rozwój rynku krajowego i reorientację przemysłu z eksportu surowca na tarcicę oraz produktów przetworzonych o wysokiej wartości dodanej.
Reakcja przemysłu
Komisja ds. Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Rosyjskiego Związku Przemysłowców i Przedsiębiorców (RUIE) uważa, że nowe przepisy stanowią wyraźny sygnał dla przemysłu drzewnego, iż rząd będzie kontynuował działania mające na celu ograniczenie eksportu surowców i rozwój przetwórstwa w Rosji.
Eksperci z branży rosyjskiej przewidują dwa możliwe scenariusze. Pierwszy zakłada, że zakaz eksportu nie wpłynie na moce przemysłu, a cały wyeksportowany wcześniej wolumen zostanie przetworzony na rynku krajowym. W scenariuszu drugim wielkość pozyskania zmniejszy się, ponieważ gracze na rynku krajowym nie będą w stanie poradzić sobie z obróbką pozyskanego drewna przy obecnych możliwościach.
Globalne implikacje
W 2020 r. głównymi kierunkami eksportu drewna z Rosji były Finlandia i Chiny. Te drugie od 2007 r. stopniowo zmniejszały swoją zależność od importu z Rosji, kiedy po raz pierwszy wprowadzono cła eksportowe na rosyjskie drewno. Nie zmienia to faktu, że Chiny nadal pozyskują z Rosji około 10 proc. całego importowanego drewna.
Choć wielu ekspertów zwraca uwagę, że w temacie eksportu wyrobów z drewna wciąż pozostaje wiele białych plam, co pozwoli „obejść” wprowadzone przepisy, to jednak z pewnością znaczący importerzy surowca z Rosji są zmuszeni do szukania innych rynków źródłowych. Może to stanowić wyzwanie np. dla śródlądowych chińskich tartaków bez dobrego dostępu do portów morskich i kolei. W szerszym ujęciu, nagłe zmniejszenie podaży rosyjskich kłód na światowym rynku spowoduje wzrost cen drewna na całym świecie.
***
– 15 mln m3 kłód drewna wyeksportowano z Rosji w 2020 r.
– przed wprowadzeniem nowych regulacji, w okresie styczeń-marzec 2021 r. wyeksportowano z Rosji 3,4 mln m3 nieprzetworzonego drewna, co stanowiło wzrost o 17,1 proc. w porównaniu z analogicznym okresem w 2020 r.
– rosyjski rynek stanowi 12 proc. w światowym handlu drewnem.
~ tekst i fot.: Katarzyna Orlikowska
