Gazeta Przemysłu Drzewnego 3/2022

41 marzec 2022 R E K L A M A Zatrzaski to prosty standardowy ele- ment, wyposażony w sprężynę oraz kulkę lub trzpień, który można wy- korzystać w konstrukcjach maszyn i urządzeń. Podział tej grupy elemen- tów na zatrzaski trzpieniowe i kulko- we rozszerza możliwości ich dopaso- wania do potrzeb różnych aplikacji. Tam, gdzie potrzebne jest nie tylko dociskanie, ale także umożli- wienie ruchu, dobrze sprawdzają się zatrzaski kulkowe. W miejscach, w których trzeba zastosować wyższą siłę przytrzyma- nia lub konieczne jest wykorzystanie zatrzasku do działania w większym zakresie, należy stosować zatrzaski trzpieniowe. Korpus w zależności od wersji może być gładki, gwintowany lub posiadać kołnierz. Ponadto korpus może być wyposażony w specjal- ną wkładkę łożyskową, dodatkowe uszczelnienie trzpienia lub samo- hamowną lub klejową powłokę na gwincie. Korpusy występują w wy- konaniu ze stali nierdzewnych, tworzyw sztucznych oraz czernio- nej stali węglowej, i są wyposażone w gniazda montażowe pod wkrętak płaski lub imbus. Do wyboru są kulki i trzpienie ze stali nierdzewnych, tworzywa lub ceramiki, o różnych średnicach kulek oraz wersje o różnym skoku dla trzpieni. Sprężyny też występują w wer- sjach o różnej sztywności, co prze- kłada się na możliwość doboru siły przytrzymania w zatrzasku. Mnogość kombinacji zatrzasków trzpieniowych i kulkowych może po- wodować problemy w doborze odpo- wiedniego rozwiązania. Wszak zasa- da działania jednych i drugich polega na możliwości wciśnięcia kulki lub trzpienia do wnętrza korpusu, aż do momentu zaciśnięcia się zwojów sprę- żyny lub do napotkania ogranicznika w postaci mocowania trzpienia. Zatrzaski są dostępne w kilku wersjach sztywności sprężyny, która przekłada się na generowaną przez te elementy siłę przytrzymania. Moż- na pośrednio regulować generowa- ną przez zatrzask siłę, wkręcając go w urządzenie na różną głębokość, co jest przydatne w przypadku zatrza- sków trzpieniowych. Występują one bowiem w wersjach o różnym skoku. Zatrzaski kulkowe nie mają takiej funkcjonalności, ale za to zamocowa- na w nich kulka może się nieskrępo- wanie obracać w różnych kierunkach, dając inne możliwości zastosowania. Zatrzask kulkowy jako element ogra- nicznika zapewnia płynne oraz deli- katne wyhamowanie elementu. Typowe zastosowanie zatrza- sków trzpieniowych to tłumienie uderzeń. Innym zastosowaniem dla zatrzasków trzpieniowych jest wy- korzystanie ich jako wypychacza po skończonym procesie np. tłoczenia. Zatrzaski trzpieniowe można też wykorzystać jako element docisko- wy w mechanizmie zapadkowym. Ze względu na obecność sprężyny opierają się wibracjom, generują do- datkową siłę docisku, a dzięki małym wymiarom dają się łatwo zamocować. Zatrzaski kulkowe to elementy, które mogą jednocześnie dociskać i toczyć się po dociskanej powierzch- ni. Kulka może bowiem swobodnie obracać się w korpusie. Funkcjonalność jednoczesnego docisku i umożliwienia ruchu ideal- nie sprawdza się do pozycjonowania urządzenia. Przykładem może być zatrzask kulkowy wykorzystywa- ny jako pozycjoner w aplikacjach, w których występuje względny ruch elementów, np. wpinanie – wypi- nanie elementu lub zatrzaskiwanie w określonej pozycji. Zatrzaski kulkowe wykorzysty- wane są często jako element umożli- wiający przetaczanie i pozycjonowa- nie np. stołu obrotowego, zagłówka w fotelu, lub zmianę pozycji dźwigni przełączającej. Można je też zastosować w apli- kacjach, w których trzeba docisnąć element do powierzchni oporowej bez pozycjonowania, np. w przyrzą- dach spawalniczych, gdzie zatrzaski zapewniają docisk do powierzchni bazowych. l uf Zatrzaski jako ograniczniki i dociski AKCESORIA | Mnogość kombinacji zatrzasków trzpieniowych i kulkowych Podział na zatrzaski trzpieniowe i kulkowe rozszerzamożliwości ich dopasowania do różnych zastosowań. Budowa zatrzasków trzpieniowych i kulkowych jest podobna, ale różnią się one funkcjami i zastosowaniami. fot. Elesa+Ganter