Na jakie czynniki powinny zwracać uwagę Lasy w swoich raportach pozafinansowych, szczególnie jeżeli są to Lasy Państwowe?
W ostatnich latach wiele mówi się o działalności pozafinansowej firm oraz jej wpływie na wyniki finansowe. Wypracowane zostały międzynarodowe standardy, które ułatwiają przedstawienie przedsięwzięć pozafinansowych czyli związanych z czynnikami środowiskowymi, socjalnymi oraz zarządzania (w skrócie ESG – z j. ang. Environmental, Social, Governance). Często jednak strategia związana z działalnością pozafinansową nie jest łatwa do ustanowienia. Na jakie bowiem czynniki, na przykład, powinny zwracać uwagę Lasy w swoich raportach pozafinansowych, szczególnie jeżeli są to Lasy Państwowe? Natychmiast nasuwa się pytanie – czy Lasy Państwowe powinny się nawet zastanawiać nad sprawozdaniami pozafinansowymi?
W marcowym wydaniu „Gazety Przemysłu Drzewnego” zastanawialiśmy się nad tym, kiedy czynniki środowiskowe wpływają na wyniki finansowe przedsiębiorstw (w artykule „Rozwój firm a zmiany klimatu”). Wyjaśnialiśmy wówczas, iż coraz więcej firm sektora finansowego wykazuje zależność pomiędzy atrakcyjniejszymi wynikami finansowymi firm a polepszającą się działalnością w zakresie ESG. Lepsze wyniki pozafinansowe utożsamiane są również ze zmniejszonym ryzykiem (i co się z tym wiąże – korzystniejszymi warunkami finansowania). Jak jednak wyselekcjonować czynniki pozafinansowe, które mają znaczenie dla inwestorów? Czy są one takie same dla przedsiębiorstw różnych gałęzi przemysłu? Jak zmienia się strategia dla firm państwowych?
Perspektywa inwestorów oraz przedsiębiorstw
Liczne wywiady oraz ankiety przeprowadzane z inwestorami wskazują na zwiększające się zainteresowanie sprawozdaniami pozafinansowymi. Motywacji jest wiele – zmieniające się warunki prawne, zainteresowanie czynnikami zmniejszającymi ryzyko oraz potencjalnie polepszającymi wyniki finansowe, działania konkurentów, żądania właścicieli oraz wiele innych. Szczególnie znaczącym przykładem presji wpływającej na zachowanie inwestorów okazał się list Laurence’a Finka, prezesa zarządu największego na świecie Funduszu Inwestycyjnego BlackRock. List ten, wystosowany do prezesów przedsiębiorstw notowanych na największych giełdach światowych, wzywa nie tylko do zweryfikowania materialnych czynników ESG równocześnie ze strategią finansową, lecz również do publicznego potwierdzenia, że taka weryfikacja została przeprowadzona. Wyraża on przekonanie, iż czynniki ESG mają konkretny oraz możliwy do obliczenia wpływ na wyniki finansowe.
Biorąc pod uwagę, że BlackRock jest największym funduszem inwestycyjnym, zarządzającym kapitałem, który liczy się w trylionach dolarów amerykańskich, trudno taki list zignorować. Szczególnie gdy Laurence Fink corocznie przypomina przedsiębiorcom o ich zobowiązaniach pozafinansowych, począwszy od 2016 r.
Światowe agencje ratingowe również uzależniają swoje notowania od możliwości (lub braku) dostosowania działalności ocenianych firm do zmieniających się wymagań środowiskowych, społecznych oraz zarządzania (ESG).
Próba zignorowania wezwań największych światowych firm nie jest rozwiązaniem nawet dla małych firm w Polsce. Niektóre z nich przekonały się o tym, walcząc o status dostawcy dla międzynarodowych przedsiębiorstw.
Przypomnijmy również, że Dyrektywa Unii Europejskiej zobowiązuje przedsiębiorstwa, które zatrudniają powyżej 500 pracowników, do przedstawiania sprawozdań pozafinansowych równocześnie ze sprawozdaniami finansowymi. Bez wątpienia jest to znaczący czynnik motywujący. Przygotowania takich sprawozdań jednakże, coraz częściej zaczynają być postrzegane jako pomoc w planach na nadchodzące lata oraz jako możliwość dokładniejszej analizy strategii firmy. Taka analiza prowadzi nie tylko do lepszego dialogu z inwestorami, lecz również wskazuje kierunki wiodące do poprawy pozycji konkurencyjnej firm. Możliwość ograniczenia kosztów oraz zmieniającego się ryzyka wzbudza zainteresowanie nie tylko działów finansowych. Nie bez znaczenia stają się odpowiedzi na wyzwania stawiane przez środowisko oraz czynniki społeczne i zarządzania (ESG), gdyż mogą one wzmocnić (lub osłabić) reputację, która już od dawna zaliczana jest do aktywów firm.
Materialne czynniki pozafinansowe – jak je zidentyfikować?
Wielokrotnie sprawozdania z działalności pozafinansowej obejmują ponad sto stron i opisują inicjatywy, począwszy od ograniczenia ilości wydrukowanych stron, do zainstalowania automatycznych wyłączników w pomieszczeniach biurowych. Każda z tych inicjatyw jest ważna i zachęcamy do coraz to nowszych pomysłów w tej dziedzinie. Dla inwestorów jednakże istotne są działania, które mogą wpłynąć na wyniki finansowe firmy – tak zwane „materialne czynniki ESG”. Pomimo tego, iż istnieje wiele standardów pozwalających na formalne przedstawienie działalności pozafinansowej, zidentyfikowanie czynników, które materialnie wpływają na działalność przedsiębiorstwa, nie jest oczywiste i wywołuje wiele pytań. Jakie bowiem czynniki należałoby przedstawić w raporcie pozafinansowym jeżeli naszą główną działalnością jest zarządzanie gospodarką leśną?
W tym przypadku za „materialne” uznawane są trzy zasadnicze obszary: wpływ na ekosystem, wpływ na rodzimą ludność danego zalesionego regionu oraz przygotowanie do zmieniających się czynników klimatycznych. Powinny one zostać przeanalizowane przez zarząd oraz przedstawione w raporcie.
Ponieważ inwestorzy oczekują konkretnych numerycznych parametrów, natychmiast rodzi się następne pytanie: jak „numerycznie” można przedstawić w raporcie każdy z tych obszarów? Podstawowe dane powinny zawierać informacje o całkowitej powierzchni lasów zarządzanych przez daną instytucję, łączny wykaz drewna „stojącego” oraz objętość drewna pozyskanego w danym roku. Strategia zarządzania ryzykiem związanym z wpływem zmian klimatu na gospodarkę leśną jest trzecim z obszarów wymaganych w raportach. Mamy tutaj do czynienia z wieloma istotnymi parametrami – na przykład ze zmianami w tempie wzrostu obszaru zalesianego, migracją szkodników, zwiększoną liczbą pożarów lub ekstremalnych warunków pogodowych, np. suszy czy powodzi, itp. Myślę, że ubiegłe lata dostarczyły – niestety – wielu przykładów niekorzystnego wpływu ekstremalnych warunków pogodowych na gospodarkę leśną. Konieczność integracji ryzyka związanego ze zmianami klimatu do strategii zarządzania Lasami nie powinna więc budzić kontrowersji.
Strategia pozafinansowa powinna być przygotowana z uwzględnieniem istniejących uwarunkowań prawnych na poziomie krajowym oraz międzynarodowym. Istotne tutaj są również kierunki potencjalnych zmian w prawie, które mogą na przykład prowadzić do restrykcji w pozyskiwaniu drewna. Zakłada się, że zarządzający gospodarką leśną mają opracowaną metodologię monitorowania zmian wymienionych powyżej czynników. Taka metodologia powinna być dołączona do raportu. Niezależnie od tego, kto jest właścicielem lasów, przynoszą one różnorodne korzyści dla ludności, gospodarki danego kraju oraz właściciela. Z drugiej strony jednak, obszary leśne ulegają wpływom zmian klimatycznych, które mogą znacząco ograniczyć skalę korzyści.
Trudno sobie wyobrazić, aby czynniki, które mogą materialnie zmienić wyniki finansowe gospodarki leśnej, mogły być pominięte w strategii zarządzania lasami, niezależnie od tego, czy są to lasy państwowe, czy też nie. Przygotowanie prawidłowego raportu pozafinansowego dostarcza metodologii oraz wymaga odpowiedniego rygoru w analizie zasadniczych czynników, które wpływają na wyniki finansowe. Wielokrotnie praca nad pierwszym z takich raportów ujawnia istotne obszary, które umknęły uwadze podczas przygotowywania strategii zarządzania na kolejny rok i następnych pięć lat. Kolejne raporty pozwalają na uzyskanie odpowiedniej perspektywy, która ułatwia planowanie, poprawia efektywność zarządzania oraz wyniki finansowe. Znacznie upraszcza się również komunikacja z inwestorami, klientami, akcjonariuszami czy też właścicielem (niezależnie od tego, kim on jest).
Jest oczywiste, iż przygotowanie szczegółowego raportu pozafinansowego wybiega poza ramy tego artykułu. W przypadku zainteresowania prosimy o kontakt.
Dana Hanby
