2 lipca 2024 roku FSC (Forest Stewardship Council) ogłosił nowy standard odpowiedzialnej gospodarki leśnej dla Polski, zastępujący dotychczasowy standard z 2013 roku. Nowe przepisy, które wejdą w życie 1 października tego roku, mają na celu nie tylko zwiększenie ochrony bioróżnorodności i promowanie zrównoważonego zarządzania lasami, ale także poprawę warunków pracy osób zatrudnionych w sektorze leśnym. Okres przejściowy, trwający do 30 września 2025 roku, umożliwi stopniowe dostosowanie się do nowych wymagań.
Lasy odgrywają kluczową rolę w ekosystemie naszej planety, stanowiąc dom dla ponad 80% lądowych gatunków roślin i zwierząt. Pełnią funkcje filtra naturalnego, oczyszczając powietrze z zanieczyszczeń, oraz stabilizują poziom wód gruntowych. W Polsce lasy zajmują niemal 30% całkowitego terytorium, co podkreśla ich znaczenie nie tylko ekologiczne, ale i ekonomiczne.
Certyfikacja FSC potwierdza, że zarządzane lasy są odpowiedzialnie eksploatowane, z poszanowaniem praw pracowników oraz lokalnych społeczności. System ten, obecny w Polsce od ponad 25 lat, opiera się na corocznych, niezależnych audytach, które gwarantują transparentność procesów leśnych. Nowy standard FSC dla Polski wynika z globalnych zasad FSC, dopasowanych do specyficznych warunków kraju i podlegających międzynarodowym standardom.
Zaangażowanie i konsultacje w opracowaniu nowego standardu FSC dla Polski
Proces opracowania nowych standardów FSC dla Polski rozpoczął się w 2018 roku i był rezultatem szerokich konsultacji z przedstawicielami zarządców lasów, branży drzewnej, pracowników leśnych, społeczności naukowej oraz organizacji pozarządowych. Zmiany obejmują m.in. bardziej szczegółowe wymagania dotyczące ochrony bioróżnorodności oraz praw pracowników, co ma na celu podniesienie standardów zarządzania leśnego w kraju.
– Opracowanie standardu FSC dla gospodarki leśnej wymagało dużego zaangażowania po stronie wszystkich interesariuszy i naszej organizacji. Był to proces długotrwały, uwzględniał bowiem bardzo szerokie konsultacje ze wszystkimi zainteresowanymi, a także ekspertami – podkreśla Karolina Tymorek, dyrektorka FSC w Polsce. Dzięki zaangażowaniu wielu leśników we wdrażanie dobrowolnego systemu certyfikacji FSC, zaadaptowane do krajowych warunków wymogi dotyczące m.in. zachowania bioróżnorodności, ochrony praw pracowniczych i prowadzenia konsultacji z lokalnymi społecznościami sprawiają, że lasy certyfikowane w Polsce są i będą zarządzane zgodnie z najwyższymi wymogami międzynarodowego systemu, jakim jest FSC. Jednocześnie pozwolą zapewnić stabilne i zrównoważone źródło surowca dla przemysłu drzewnego – dodaje.
Nowy standard FSC dla Polski szczególną uwagę zwraca na ochronę ekosystemów leśnych o wysokiej wartości ochronnej (HCV – High Conservation Value). Zarządcy lasów certyfikowanych zobowiązani są do identyfikowania i ochrony obszarów wyróżniających się szczególną różnorodnością biologiczną, a także innych istotnych wartości ekologicznych, w tym obszarów wodochronnych i glebochronnych oraz o znaczeniu kulturowym i religijnym.
– Dla pracowników firm leśnych nowy standard oferuje dodatkowe korzyści względem standardu aktualnie obowiązującego. Istotna zmiana polega na poszerzeniu definicji pracownika i obejmuje osoby zatrudnione w pracy leśnej na różne sposoby – od etatu po podwykonawstwo, czy pracę sezonową. Nowy standard wprowadza także pojęcie „płacy umożliwiającej utrzymanie”. Ważnym elementem standardu jest także wymóg dotyczący wyboru wykonawcy prac leśnych przy uwzględnieniu nie tylko ceny wykonania prac, ale i innych cech oferty – wyjaśnia Marek Rzońca, Koordynator FSC ds. Leśnictwa.
Nowe wyzwania i możliwości
Nowy standard FSC dla Polski nie tylko promuje zrównoważone zarządzanie lasami, ale również podnosi świadomość społeczną na temat odpowiedzialnych praktyk leśnych. Wzrost popytu na produkty pochodzące z certyfikowanych lasów może dodatkowo zachęcić zarządców lasów do adaptacji nowych standardów, przyczyniając się tym samym do długoterminowej trwałości naszych lasów.
Nowy standard FSC dla Polski nie tylko dostosowuje krajowe praktyki gospodarki leśnej do międzynarodowych wymogów FSC, ale także podkreśla znaczenie zrównoważonego zarządzania lasami. Dzięki temu lasy certyfikowane mogą spełniać najwyższe standardy ochrony środowiska i zapewniać stabilne źródło surowca dla przemysłu drzewnego, jednocześnie promując dialog z lokalnymi społecznościami oraz wzmacniając ochronę bioróżnorodności.
W przypadku pytań dotyczących nowego standardu FSC dla Polski, zachęcamy do kontaktu z Markiem Rzońcą, Koordynatorem FSC ds. Leśnictwa: m.rzonca@fsc.org, tel. +48 731 562 367.
Dokument: Przejściowy Standard Odpowiedzialnej Gospodarki Leśnej FSC Dla Polski do pobrania na stronie: www.fsc.org
Jak czytać nowy standard FSC dla Polski?
Nowy standard FSC dla Polski zachowuje klarowną strukturę, składającą się z następujących elementów:
1. Zasady Standard obejmuje dziesięć Zasad określonych przez FSC International, które mają charakter międzynarodowy i są identyczne we wszystkich standardach FSC na świecie. Zasada 3 (Prawa ludności rdzennej), choć nie dotyczy Polski, została uwzględniona w celu zwiększenia transparentności.
2. Kryteria Kryteria definiują szczegółowe wymagania dla każdej Zasady i również posiadają charakter międzynarodowy, nie podlegając rewizji na poziomie krajowym czy regionalnym.
3. Wskaźniki Każde Kryterium jest uszczegółowione przez jeden lub więcej Wskaźników, dostosowanych do warunków Polski na podstawie ogólnych międzynarodowych wskaźników FSC lub wcześniejszego standardu krajowego. Format numeracji Wskaźników (X.X.X.) pozwala na łatwe śledzenie ich zgodności z Kryteriami i Zasadami FSC.
4. Załączniki W sekcji F znajduje się jedenaście normatywnych Załączników (A – K), które należy stosować łącznie z Zasadami, Kryteriami i Wskaźnikami. Niektóre załączniki, jak Załącznik F dotyczący ramek koncepcyjnych dla planowania i monitorowania, zostały wyszarzone dla większej transparentności.
Uwagi ogólne Pojęcia i terminy oznaczone gwiazdką i kursywą są szczegółowo opisane w Załączniku K „Słownik pojęć”, co ułatwia zrozumienie ich definicji i interpretację w kontekście standardu.
Kogo dotyczy nowy standard FSC dla Polski?
Nowy standard FSC dla Polski jest skierowany do zarządców lasów ubiegających się o dobrowolną certyfikację FSC w Polsce.
Podstawowe pojęcia to:
Organizacja: podmiot odpowiedzialny za wdrażanie standardu, np. regionalna dyrekcja Lasów Państwowych lub Leśny Zakład Doświadczalny.
Jednostka gospodarowania: obszar zarządzany zgodnie z planem gospodarowania, np. nadleśnictwo lub Leśny Zakład Doświadczalny.
Pełne definicje tych pojęć znajdują się w Załączniku K „Słownik Pojęć” nowego standardu FSC.
~kafal
