Na drodze do zrównoważonych surowców

Na drodze do zrównoważonych surowców

Przemysł drzewny oczekuje od branży leśnej szeroko zakrojonej współpracy w ramach całego sektora. Tylko dzięki temu sektor jako całość może odnieść sukces na rynku.

– Żeby przemysł drzewny mógł skutecznie wprowadzać na rynek substytuty materiałów nieodnawialnych, potrzebne jest współdziałanie z wielofunkcyjną gospodarką leśną – stwierdził dr inż. Robert Motała ze Stora Enso Wood Product w Murowie, podczas konferencji „Wielofunkcyjna gospodarka leśna wobec oczekiwań przemysłu drzewnego i ochrony przyrody”, towarzyszącej 119. Zjazdowi Polskiego Towarzystwa Leśnego. – Przemysł drzewny potrzebuje odpowiedniego surowca, ale nie tylko. Tak samo „potrzebuje” wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Oczywistym przy tym jest fakt, że gospodarka leśna musi uwzględniać oczekiwania konsumentów, od których preferencji zależy funkcjonowanie przemysłu drzewnego i samej gospodarki leśnej.

Trendy kształtują potrzeby
Trendy globalne kształtują świat i sposoby konsumpcji, a zrównoważona gospodarka leśna nigdy dotąd nie była aż tak potrzebna.
– W przemyśle drzewnym wykorzystujemy surowiec, którego nie tylko można użyć ponownie, ale jest on także odnawialny i można nim zarządzać w sposób zrównoważony – mówił Robert Motała. – Megatrendy globalne, takie jak wzrost populacji, urbanizacja, cyfryzacja, wzrost dochodów ludności, zmiany klimatyczne, nowe style życia czy świadomość ekologiczna stanowią poważne wyzwanie, ale jednocześnie oferują innowacyjnemu sektorowi szansę rozwoju.
Obecne trendy uwzględniają budowanie przestrzeni życiowej dla rosnącej liczby ludności z wykorzystaniem nieodnawialnych materiałów, takich jak stal, szkło, beton. Zastępowanie tych materiałów produktami wytwarzanymi z drewna pozwoli w przyszłości zmniejszyć negatywny wpływ działalności człowieka na środowisko.
Przykładem technologii, która umożliwia zastosowanie drewna do realizacji tego celu, jest technologia CLT, która polega na krzyżowym klejeniu drewna i daje możliwość wznoszenia budynków wielokondygnacyjnych, nawet powyżej 20 pięter oraz zapewnia wysoką wytrzymałość i efektywność energetyczną. Takie inwestycje realizowane są w bardzo krótkim czasie, co jest korzystne finansowo.
Rosnąca urbanizacja, której przejawem jest zamieszkiwanie 55 proc. światowej populacji na terenach miejskich, wymusza stosowanie konstrukcji wielokondygnacyjnych. Do tej pory tworzenie takich konstrukcji możliwe było wyłącznie przy użyciu konwencjonalnych technologii z wykorzystaniem m.in. stali i betonu.

Lepsza alternatywa dla środowiska
– Przemysł drzewny oferuje szeroki wachlarz rozwiązań do zastosowania w innych gałęziach gospodarki – dodał autor prezentacji. – Na przykład w przemyśle dóbr konsumpcyjnych – zastępując opakowania wykonane z tworzyw sztucznych czy też oferując konkurencyjne alternatywy dla innych produktów wytwarzanych dzisiaj z paliw kopalnych. Przemysł drzewny bez wątpienia oferuje lepszą dla środowiska alternatywę dotyczącą zaspokajania rosnących potrzeb konsumentów. Jest jednym z podstawowych filarów biogospodarki.
Rosnąca świadomość ekologiczna oraz wzrost dochodów ludności powoduje, że klienci zaczynają zwracać większą uwagę na proces powstawania produktu, na jego wpływ na środowisko naturalne, niż tylko na samą użyteczność wynikającą z cech produktu. Ponadto widoczne skutki zmian klimatycznych skłaniają konsumentów do brania pod uwagę aspektu ekologicznego w podejmowaniu decyzji zakupowych.
– Jednak my, jako sektor leśno-drzewny, jesteśmy zobowiązani wyjaśnić i udowodnić, że nie tylko nie szkodzimy środowisku, ale wręcz poprawiamy jego jakość – zauważył przedstawiciel Stora Enso. – Coraz powszechniejsze jest oczekiwanie, żeby produkt pochodził z lasu zarządzanego w sposób zrównoważony. Nabywcy chcą przejrzystego procesu produkcyjnego oraz nabywając produkt, żądają niezależnego potwierdzenia, że spełnia on powyższe warunki. Tym potwierdzeniem może być certyfikacja. Jednak warunkiem skutecznego funkcjonowania systemu certyfikacji jest bliska współpraca gospodarki leśnej z przemysłem drzewnym, szczególnie w zakresie wymagań stawianych przez podmioty certyfikujące i promowanie takich systemów, które w sposób rzetelny, mający naukowe podstawy, przyczyniają się do właściwego gospodarowania zasobami przyrody.

Dwa obszary współpracy
Zdaniem Roberta Motały, z punktu widzenia sektora leśno-drzewnego można wyróżnić dwa obszary współpracy przemysłu drzewnego z gospodarstwami leśnymi. Wewnątrz sektora obejmuje wzajemne relacje handlowe, np. podaż drewna i proces jego sprzedaży. Natomiast zewnętrzny obejmuje wszelkie relacje z otoczeniem sektora. Jego celem jest wzmacnianie pozycji sektora jako organizmu oddziałującego na otoczenie i konkurującego z innymi sektorami.
Wewnątrzsektorowy obszar współpracy powinien obejmować podaż drewna, która bazując na przyrodniczych uwarunkowaniach gospodarki leśnej, powinna również uwzględniać aspekt ekonomiczny. Przemysłowe wykorzystanie drewna pochodzącego z wielofunkcyjnego zrównoważonego gospodarstwa leśnego to pozytywny wkład w środowisko naturalne, ale również miejsca pracy, a zrównoważony rozwój to również człowiek i jego potrzeby. Zasady zakupu – sprzedaży drewna powinny być stabilne i dostosowane do wymagań rynkowych, gwarantować możliwe elastyczne dostosowanie do dynamicznie zmieniającej się sytuacji rynkowej i zapewnić „kreowanie” zgodnych z nią warunków transakcji.
– Powinny być dostosowane do rynku, aby nie oddawać „pola rynkowego” konkurencji, w szczególności substytutom – przekonywał Robert Motała. – Klasyfikacja drewna powinna być dostosowana do nowoczesnych i zmieniających się w szybkim tempie wymagań technologicznych. Powinny iść z tym w parze: informatyzacja procesów obejmujących m.in. pozyskanie, zakup – sprzedaż, dokumentowanie transakcji oraz zoptymalizowane rozwiązania logistyczne, które powinny obejmować pozyskanie i transport drewna.
Przechodząc do szczegółów, wskazał przykłady zagadnień logistycznych istotnych dla współpracy leśnictwo – przemysł drzewny. Chodzi głównie o odpowiednie planowanie miejsc pozyskania drewna poprzez koncentrację w czasie i przestrzeni zabiegów hodowlanych związanych z pozyskaniem drewna, odpowiednie przygotowanie drewna do transportu, obejmujące wygodny załadunek drewna oraz przyzwoity stan dróg. Ważna jest także optymalizacja procesu pomiaru drewna. Sposób klasyfikacji i pomiaru drewna powinien umożliwiać jego rynkowe zwartościowanie, jeden elektroniczny, precyzyjny i w pełni zautomatyzowany, wykorzystujący rozwiązania sztucznej inteligencji pomiar w całym łańcuchu dostaw. System tego typu wykorzystywany jest obecnie w Szwecji.

Niezbędne wspólne i spójne podejście
W ramach wielofunkcyjnej gospodarki leśnej istotne jest też, żeby sektor leśno-drzewny określił, jakie produkty jest w stanie zaoferować, jak może je kreować i rozwijać, i czy jest konkurencyjny cenowo? To pozwoli stworzyć odpowiedni wizerunek sektora, żeby być dobrze postrzeganym przez klientów i otoczenie.
– Jeśli nie uda nam się osiągnąć satysfakcjonującego poziomu współpracy, to nie zbudujemy skutecznej przewagi konkurencyjnej nad innymi sektorami i w efekcie nie przekonamy klienta do naszych produktów – podsumował Robert Motała. – Tym samym szansa na zrewolucjonizowanie przemysłu materiałowego i zmniejszenie globalnego negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne pozostanie niewykorzystana. Trzeba wiedzieć, że źródłem oczekiwań przemysłu drzewnego są dynamicznie zmieniające się warunki funkcjonowania sektora leśno-drzewnego, kształtowane przez megatrendy społeczne i gospodarcze oraz postępujące zmiany środowiskowo-klimatyczne. Niezbędne jest wspólne i spójne podejście do otoczenia biznesowego, w tym do rynku wyrobów gotowych i do szeroko rozumianej polityki informacyjnej i edukacyjnej, promującej zużycie drewna jako działalność proekologiczną.

~tekst i fot. Janusz Bekas