Jednym ze składników większości cenionych impregnatów do drewna konstrukcyjnego, w 1, 2 i 3 klasie użytkowania, czyli do stosowania wewnątrz i na zewnątrz, do elementów drewnianych niemających bezpośredniego kontaktu z gruntem ani wodą powierzchniową, ale narażonych na częste bądź okresowe nawilżanie, jest grzybobójczy propikonazol. Tego typu impregnaty do drewna są stosowane w celu zwiększenia ochrony biobójczej drewna, pod produkty wykończeniowe, np. lazurę, lakier, olej. Chronią drewno przed insektami niszczącymi drewno oraz termitami. Niestety, ta znana i popularna substancja czynna z grupy triazoli, będąca składnikiem wielu fungicydów, czyli środków grzybobójczych, która na rynek została wprowadzona w 1980 r., została już zakazana do stosowania w rolnictwie, pomimo dużej skuteczności. Była aplikowana nalistnie w uprawie zbóż, przede wszystkim przeciwko mączniakowi prawdziwemu zbóż i traw, rdzy, brunatnej plamistości liści, plamistości siatkowej jęczmienia, ale też i w sadownictwie do ochrony przed parchem jabłoni i mączniakiem. Środki zawierające propikonazol można było stosować w rolnictwie tylko do 19 marca 2020 r. Substancji nie odnowiono bowiem zezwolenia, zgodnie z art. 4 rozporządzenia wykonawczego Komisji Europejskiej. Obecnie zagrożone jest stosowanie propikonazolu w impregnatach do drewna. Na forum Unii Europejskiej trwa procedura przedłużenia stosowania propikonazolu. Ze względu na swoją bardzo wysoką skuteczność wykorzystywany jest w konserwacji drewna od co najmniej trzech dekad. Jest to fungicyd o szerokim spektrum działania, chroniący drewno przed grzybami pleśniowymi i sinizną. – Decyzja będzie miała bardzo duży wpływ na polską branżę farb oraz związane z nią sektory – uważa Bartłomiej Ślązak, dyrektor zarządzający Polskiego Związku Producentów Farb i Klejów. – Dlatego Związek bardzo zabiega o przedłużenie stosowania substancji. Bo planowana data wygaśnięcia stosowania propikonazolu to grudzień 2023 roku. Branża farb i impregnatów wnioskuje o odnowienie zatwierdzenia jego stosowania jako substancji czynnej w produktach biobójczych, przeznaczonych do konserwacji drewna. Brak zatwierdzenia tej substancji miałby bardzo negatywny wpływ na działalność gospodarczą wielu sektorów rodzimej gospodarki. Obecnie na rynku nie ma bowiem dostępnej alternatywy dla propikonazolu, a opracowanie i wprowadzenie nowego produktu biobójczego trwa wiele lat, zwłaszcza dla wyrobów zawierających inne substancje czynne. PZPFiK wystosował pismo do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, w którym wskazał kluczowe Zagrożone jest stosowanie propikonazolu w impregnatach do drewna ŚRODKI OCHRONY | Czym będzie chronione drewno przed insektami oraz termitami? Branża producentów impregnatów liczy na pozytywne rozstrzygnięcie i możliwość dalszego stosowania substancji. znaczenie dalszego stosowania propikonazolu dla funkcjonowania branży oraz jakości wyrobów. Na forum Unii Europejskiej sprawę opiniuje Komitet ds. Produktów Biobójczych Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA), a decyzję, na podstawie opinii ECHA, podejmie Komisja Europejska. Rozstrzygnięcie powinno nastąpić w najbliższym czasie. Obecnie branża producentów impregnatów testuje alternatywne produkty biobójcze wolne od propikonazolu. Oparte są one na nowych substancjach czynnych. Producenci są informowani przez placówki badawcze, że testy skuteczności zakończą się dopiero w latach 2027-2028. Wynika to stąd, iż długoterminowy test skuteczności roztworów do impregnacji drewna wymaga pięcioletniego testu ekspozycji. To natomiast czyni je niezgodnymi z planowaną datą wygaśnięcia stosowania propikonazolu w grudniu 2023 r. – W międzyczasie tylko alternatywy oparte na kombinacji propikonazolu, tebukonazolu i IPBC mogłyby być stosowane przez użytkowników – stwierdza Bartłomiej Ślązak. – Inne rozwiązania są, niestety, niezgodne z potrzebami i przeznaczeniem wielu branż, np. okien i drzwi drewnianych. W konsekwencji, bez propikonazolu można oczekiwać całego szeregu niepożądanych skutków, m.in. takich jak korozja okuć czy śrub montażowych oraz znaczne odbarwienia powłoki. Stosowanie tej substancji ma więc olbrzymie znaczenie dla branży – zarówno bezpośrednio dla przemysłu, jak i dla rynku profesjonalnego. Producenci impregnatów przekonują, że stosują już rozwiązania ograniczające ryzyko w celu ochrony pracowników fabryk przez zautomatyzowany proces wytwarzania impregnatów i stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ponadto użytkownikom końcowym zaleca się stosowanie na impregnowane drewno powłoki nawierzchniowej pozbawionej propikonazolu. Rozwiązania konstrukcyjne fabryk zapobiegają wyciekom, a odpowiedni skład produktów zapobiega wymywaniu kwestionowanej substancji. l uf 6 grudnia 2022 r. UE zawarła porozumienie EUDR (European Deforestation Regulation), które ma na celu zapobieganie wprowadzaniu na rynek europejski towarów i wyrobów, których pochodzenie ma związek z wylesianiem lub degradacją lasów. Ma też na celu uniemożliwienie wywozu drewna z UE. Porozumienie ma zastąpić dotychczas obowiązujące porozumienie EUTR (European Timber Regulation). Przełomowe Rozporządzenie (UE) 2023/1115 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów weszło w życie 29 czerwca 2023 r. Przepisy zaczną obowiązywać 30 grudnia 2024 r. Zgodnie z założeniami ma ono zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych i utratę bioróżnorodności. Towary i produkty objęte porozumieniem Porozumienie obejmuje nie tylko drewno i materiały drewnopochodne, ale również olej palmowy, bydło, soję, kawę, kakao, kauczuk oraz produkty pochodne – wołowinę, meble, skórę do produkcji odzieży i galanterii oraz czekoladę. Oznacza to, że obejmie swym zasięgiem nie tylko przedsiębiorstwa przemysłu drzewnego, ale również szereg innych przedsiębiorstw z wielu branż, które prowadzą działalność związaną z handlem i przetwarzaniem ww. materiałów. Wspomniane rozporządzenie ustala graniczną datę wylesienia (i degradacji lasów) na 31 grudnia 2020 r. Oznacza to że, wymienione towary nie mogą być produkowane na gruntach, które były przedmiotem wylesiania (lub degradacji lasów) po 31 grudnia 2020 r. Obowiązki państw członkowskich W ramach wdrożenia rozporządzenia EUDR państwa członkowskie (w tym Polska) zobowiązane są do wyznaczenia przynajmniej jednego „właściwego organu” odpowiedzialnego za wdrożenie i egzekwowanie EUDR na terenie państwa. Termin na wyznaczenie organów nadzorujących upływa 30 grudnia 2023 r. Organ ten musi działać niezależnie, a istniejące przepisy prawne muszą gwarantować, że nie będzie on podlegać żadnym formalnym i nieformalnym wpływom mogącym realnie przeszkodzić w egzekwowaniu przepisów EUDR. Wynikające z tego zobowiązania prawne Polski dotyczące rozpoczęcia wdrażania i przygotowania do egzekwowania nowego rozporządzenia UE w sprawie wylesiania zaczęły obowiązywać 29 czerwca 2023 r. Istotny będzie również płynny przepływ informacji pomiędzy wskazanymi organami a inranności będzie trzeba przedstawić wskazanym organom państwowym przed przystąpieniem do sprzedaży lub zakupu materiałów za pomocą systemu informatycznego. Oświadczenie to będzie wiążące, jeśli będzie gwarantowało brak ryzyka lub nieistotne ryzyko niezgodnego pochodzenia materiałów. W przypadku przedsiębiorstw nie będą one zobowiązane do wykonania należytej staranności dla materiałów, które takie oświadczenie już mają. Będą mogły to robić poprzez złożenie oświadczenia dostawcy materiału, dla którego oświadczenie należytej staranności zostało już określone przez dostawcę we wcześniejszym etapie łańcucha dostaw. W przypadku wprowadzania materiałów, które nie posiadają udokumentowanych oświadczeń należytej staranności, czynności związane z udowodnieniem pochodzenia produktu pod kątem wymogów EUDR będą musiały być wykonane przez producenta lub sprzedającego. W związku z tym przedsiębiorcy będą zobowiązani do wykonania analizy ryzyka w celu ustalenia, czy istnieje ryzyko niezgodności odpowiednich produktów, które mają zostać wprowadzone do obrotu lub wywiezione. Przedsiębiorcy z sektora MŚP zajmujący się handlem materiałami będą dodatkowo zobowiązani do zbierania informacji o podmiotach, od których kupili lub którym sprzedali materiały. Informacje objęte obowiązkiem gromadzenia to: nazwa, zarejestrowana nazwa handlowa lub zarejestrowany znak towarowy, adres pocztowy, adres e-mail oraz, jeśli jest dostępny, adres internetowy przedsiębiorstw. Przedsiębiorcy posiadający certyfikaty pochodzenia produktu będą mogli wesprzeć się nimi, aby udowodnić prawidłowość przeprowadzenia należytej staranności przy wystawieniu oświadczenia o pochodzeniu materiału. Identyfikacja i przejrzystość Jednym z elementów wspomnianego systemu należytej staranności będzie udowodnienie pochodzenia materiału poprzez wskazanie geolokalizacji wszystkich działek, na których wyprodukowano odpowiednie towary, które dany produkt zawiera lub z których został wykonany, jak również datę lub przedział czasowy produkcji. W przypadku wyrobów produkowanych w różnych lokalizacjach, uwzględnia się geolokalizację wszystkich działek. Wylesianie lub degradacja lasów na danych działkach automatycznie dyskwalifikuje wszystkie odpowiednie towary i odpowiednie produkty z tych działek przed wprowadzeniem lub udostępnieniem na rynku lub wywozem. Porozumienie EUDR mające na celu ograniczenie wylesiania oraz emisji dwutlenku węgla w środowisku spotyka się jednak z pewnymi zastrzeżeniami ze strony zainteresowanych stron. W dyskusji publicznej można usłyszeć głosy nawołujące do rozszerzenia porozumienia również o tereny nieleśne, które stanowią istotną wartość przyrodniczą, np. torfowiska, sawanny, murawy (celem zapobieżenia rozszerzania terenów rolniczych) oraz tereny leśne, które byłyby zmieniane w uprawy leśne (plantacje drzew). Zastrzeżenia budzi również lista objętych materiałów, która wg niektórych jest zbyt wąska i powinna obejmować również węgiel drzewny, kauczuk i inne nieobjęte porozumieniem wyroby. l Jak nowe rozporządzenie EUDR wpłynie na branżę drzewną? PRAWO | Walka z wylesianiem i degradacją lasów Wprowadzenie przepisów EUDR przez operatorów i handlowców wymagane jest najpóźniej w ciągu 18 miesięcy od daty obowiązywania porozumienia, tj. do dnia 30 grudnia 2024 r. Do tego czasu wszystkie państwa członkowskie powinny stworzyć ramy prawne dla przedsiębiorców, regulujące i egzekwujące nowe prawo. Czesław Dembiński nymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz Komisją. Prace nad wdrożeniem przepisów w Polsce prowadzi Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Obowiązki przedsiębiorców Wprowadzenie przepisów EUDR przez operatorów i handlowców wymagane jest najpóźniej w ciągu 18 miesięcy od daty obowiązywania porozumienia, tj. do dnia 30 grudnia 2024 r. Do tego czasu wszystkie państwa członkowskie powinny stworzyć ramy prawne dla przedsiębiorców, regulujące i egzekwujące nowe prawo EUDR, łącznie z przyjęciem przepisów ustanawiających kary za niezgodności wynikające z ich nieprzestrzegania lub niezgodności związane z przestrzeganiem przepisów. Dłuższy czas wdrożenia przewiduje się dla mikro i małych przedsiębiorstw. W tym przypadku termin wprowadzenia nowych przepisów EUDR upływa 30 czerwca 2025 r. Według zapisów rozporządzenia odpowiednie towary i odpowiednie produkty nie będą mogły być wprowadzane ani udostępniane na rynku, ani wywożone, chyba że spełnione będą wszystkie następujące warunki: są wolne od wylesiania; zostały wyprodukowane zgodnie z odpowiednimi przepisami kraju produkcji; są objęte oświadczeniem o dołożeniu należytej staranności. Wymagania dotyczące należytej staranności Porozumienie EUDR wprowadza również obowiązek dochowania należytej staranności przed wprowadzeniem odpowiednich produktów do obrotu lub ich wywozem, aby udowodnić, że odpowiednie produkty są zgodne z wymogami stawianymi przez nowe przepisy. Oświadczenie należytej sta122 Technika i technologia wrzesień 2023
RkJQdWJsaXNoZXIy NzIxMjcz