Nowe, Unijne wytyczne w kwestiach gospodarki odpadami i ich recyklingu wzbudzają spore emocje producentów opakowań drewnianych, którzy w propozycjach przepisów widzą spore zagrożenie dla branży produkującej m.in. palety.
Europosłowie z Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności 24 października zaaprobowali projekt nowych przepisów opakowaniowych PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation), których celem jest ograniczenie problemu rosnącej ilości odpadów opakowaniowych w UE. Wyjściem mają być zapisy prawa, które niejako wymuszą na producentach opakowań „drugie życie” dla ich produktów. Przy okazji zaproponowano także wyznaczenie dat granicznych dotyczących zmniejszenia ilości opakowań. Projekt przewiduje osiągnięcie progu 5 proc. do 2030 r., 10 proc. – do 2035 r. i 15 proc. – do roku 2040, a także wyznacza konkretne cele redukcji opakowań z tworzyw sztucznych – 10 proc., 15 proc. i 20 proc. w analogicznych okresach.
PPWR zwiększy również wymogi dotyczące recyklingu. Od stycznia 2030 r. będą musiały się do niego nadawać wszystkie projektowane opakowania, a zgodnie z zaproponowanymi klasami wydajności od stycznia 2035 r. zakazane zostaną te, których zdolność do recyklingu będzie mniejsza niż 70 proc. Do 2040 r. opakowania muszą zawierać co najmniej 50-65 proc. recyklatu.
Plastik lepszy niż drewno?
Założenia te wzbudziły spore sprzeciwy producentów opakowań z papieru i drewna. Swoje oświadczenie w tym zakresie złożył EPAL. Możemy w nim przeczytać, że propozycja KE dotycząca PPWR jest niekorzystna dla zrównoważonych opakowań wykonanych z naturalnych materiałów, takich jak drewno. Definicja w swoim obecnym brzmieniu faworyzuje obecnie produkty pochodzenia sztucznego. Oznacza to, że ich ilość, która ma się w perspektywie czasu zmniejszyć, może – najprawdopodobniej wbrew intencjom twórców projektu – wzrastać.
– EPAL w pełni popiera cele zrównoważonego rozwoju, do których dąży Komisja Europejska w projekcie PPWR – stwierdził w oświadczeniu Berndt Dörre, CEO EPAL. – Palety EPAL są wykonane z drewna, naturalnego i odnawialnego surowca, który spełnia wszystkie wymagania dotyczące zrównoważonych opakowań, w tym recyklingu bezodpadowego. Z ponad 650 mln europalet EPAL w obiegu, otwarta pula palet EPAL jest doskonałym przykładem ponownego wykorzystania opakowań w funkcjonującej gospodarce o obiegu zamkniętym. Oznacza to, że EPAL spełnia już większość wymogów PPWR. Jednak propozycja Komisji Parlamentu Europejskiego stawia drewniane opakowania i opakowania transportowe, w tym palety EPAL, w niekorzystnej sytuacji. Kością niezgody jest w tym wypadku definicja „recyklingu wysokiej jakości”, która pojawia się w raporcie. Zgodnie z nim materiał opakowaniowy jest uważany za „wysokiej jakości materiał z recyklingu” tylko wtedy, gdy może być „wykorzystany w ten sam lub podobny sposób”. To, zdaniem EPAL, ograniczy wykorzystanie materiałów opakowaniowych pochodzących z recyklingu do produkcji nowych opakowań. W przypadku takiego produktu jak palety, uzyskuje się po ich przetworzeniu trociny. Te służyć mogą tylko częściowo do wyprodukowania nowych materiałów opakowaniowych. Z trocin powstałych po recyklingu palet produkowane są płyty wiórowe stosowane w budownictwie i meblarstwie. Takie wykorzystywanie materiału, zwane upcyklingiem, jest zgodne z promowaną i forsowaną zasadą kaskadowego wykorzystania materiałów, która wpisuje się w założenia Europejskiego Zielonego Ładu i Strategii UE do 2030 r.
Zdaniem EPAL takie wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu pomiędzy branżami i produktami jest lepsze niż ograniczanie recyklingu do obiegu zamkniętego.
Najważniejszy jest projekt
EPAL popiera promowanie recyklingu materiałów opakowaniowych, zwraca jednak uwagę na to, że istotne jest, aby opakowania te już na etapie projektu uwzględniały zapotrzebowanie na materiał, z którego pochodzą, w ramach jego recyklingu w danej branży. Systemy gospodarki o obiegu zamkniętym i recyklingu w obiegu zamkniętym są skuteczne i zrównoważone tylko wtedy, gdy produkty lub surowce wtórne mogą być również wykorzystywane w innych branżach lub do produkcji innych produktów. Otwarty pool paletowy EPAL jest tego najlepszym przykładem. Wysoka jakość i znormalizowane wymiary palet EPAL pozwalają na ich wykorzystanie w systemach logistycznych wszystkich firm i sektorów przemysłu, handlu i logistyki. Ta uniwersalna możliwość wykorzystania europalet EPAL jest podstawą dużego międzynarodowego popytu, a tym samym wymiany europalet EPAL, która ma miejsce od wielu lat.
Niejednoznaczna wycena
Definicja recyklingu wysokiej jakości ma także znaczenie w kontekście wyceny opłat za opakowania. Projekt wprowadza bowiem klasy wydajności, klasyfikujące opakowania według możliwości ich recyklingu na jednostkę masy: klasa A – powyżej 95 proc., klasa E – poniżej 70 proc. Od 1 stycznia 2030 r. opakowanie klasy E nie będzie uznawane za nadające się do recyklingu.
Zgodnie z tą zasadą klasyfikacji opakowania drewniane mogą zostać obarczone wyższymi opłatami w porównaniu z opakowaniami z tworzyw sztucznych, co budzi kolejny sprzeciw EPAL.
– Pomysł Komisji, że odpady opakowaniowe powinny być wykorzystywane do produkcji nowych opakowań, jest zrozumiały, jeśli chodzi o opakowania plastikowe i konsumenckie – stwierdza się w oświadczeniu. – Jednak europalety EPAL są już dziś w 100 proc. poddawane recyklingowi, dzięki czemu nie powstają żadne odpady opakowaniowe. W obszarze opakowań transportowych dodatkowe obciążenie finansowe dla opakowań drewnianych doprowadzi jedynie do zwiększenia ilości opakowań z tworzyw sztucznych.
Obieg otwarty, nie zamknięty
Zdaniem EPAL, definicja wysokiej jakości recyklingu w raporcie Komisji nie uwzględnia specyficznych właściwości drewna dla ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju logistyki opakowań. Nie uwzględnia przeznaczenia i materiału opakowania. Organizacja zwraca także uwagę, że przy określaniu jakości recyklingu, nie bierze się pod uwagę, czy opakowanie było wcześniej częścią systemu ponownego użycia, czy też nie. Brak uwzględnienia zrównoważonego charakteru materiału w definicji recyklingu wysokiej jakości działa na niekorzyść naturalnych i zrównoważonych materiałów, takich jak drewno. Ograniczenie recyklingu wysokiej jakości do recyklingu w obiegu zamkniętym dodatkowo pogłębia tę niekorzystną sytuację. Zgodnie z proponowaną definicją wysokiej jakości recyklingu, obecnie lepiej jest poddawać recyklingowi opakowania z tworzyw sztucznych po każdym użyciu niż ponownie wykorzystywać opakowania drewniane przez lata, zanim inne produkty zostaną wykonane z przetworzonego materiału drzewnego. Zdaniem EPAL można tego łatwo uniknąć, jeśli definicja recyklingu wysokiej jakości obejmuje otwarty cykl materiałowy, a także uwzględnia możliwość ponownego użycia opakowania.
Przeciwni są także papiernicy Problem nowych przepisów związanych z recyklingiem, jego definicją, określonymi w projekcie rozporządzenia, dotyczy także producentów papieru. Mają oni podobne wątpliwości, co producenci drzewni. Wszak ich produkt także jest w 100 proc. biodegradowalny i może podlegać pełnemu recyklingowi. Według Konfederacji Europejskiego Przemysłu Papierniczego (Cepi) „nie ma to sensu w przypadku papieru i tektury, gdzie różne produkty papierowe są skutecznie poddawane recyklingowi łącznie. Recykling w tym samym zastosowaniu produktu stanowiłby niepotrzebną barierę dla recyklingu papieru, nie przynosząc żadnych korzyści dla jego jakości. Wymagałoby to również zwiększonego transportu opakowań do recyklingu w Europie w celu skierowania ich do konkretnych zakładów recyklingu”. Przemysł celulozowo-papierniczy wzywa, podobnie jak branża drzewna, UE do rozważenia wprowadzenia w życie raczej pojęcia otwartego, a nie zamkniętego cyklu produkcji.
~Bartosz Szpojda
